integrale benadering
De integrale benadering is een leidend principe in internationale overeenkomsten voor duurzame ontwikkeling. Deze benadering wordt gekenmerkt door groeps-, vakgebied-, instituut- en sectoroverstijgende uitwisseling van kennis en ervaring. Alsmede door cultuur-, dossier-, procedure-, protocoloverstijgend werken. Het doel van een integrale benadering is het voortbrengen van technieken en diensten met een hoog gehalte aan maatschappelijke verantwoordelijkheid. Deze technieken en diensten zijn erop gericht om maatschappelijke en ecologische neveneffecten te voorkomen.
Integraal werken reikt verder dan het bijeenbrengen van mensen, kennis, ideeën en middelen uit, en het leggen van dwarsverbanden tussen, verschillende culturen, kennisgebieden en beleidsterreinen. Door risicoperceptie, prioritering, beleidsvorming en budgettering te bundelen; door verantwoordelijkheid en lasten voor onderzoek en ontwikkeling van maatregelen, training en communicatie te delen; en door personele middelen te verenigen, brengt deze benadering oplossingen voort die meer zijn dan de som van sectorale deeloplossingen. Het draagt er uiteindelijk toe bij dat alle belanghebbenden op een, vanuit maatschappelijk oogpunt, efficiënte wijze hun doelen kunnen bereiken.
"Een integrale aanpak verhoogt het niveau van maatschappelijke participatie"
(afb: Frits Ahleveldt, hikingartist.com)
Voordelen van de integrale benadering:
-
tegenstrijdigheden in beleid en uitvoering binnen en tussen groepen en sectoren worden vermeden;
-
de samenwerking tussen groepen en sectoren bevordert het inzicht in de mogelijke ongewenste gevolgen van het eigen sectorale beleid voor andere sectoren;
-
groepen en sectoren groeien naar elkaar toe: coalities worden gesmeed en beleid wordt op elkaar afgestemd;
-
binnen iedere sector stimuleert de voortdurende aanvoer van sectoroverstijgende kennis en ervaringen, en koppeling van sectorale doelen, sociale en technische innovatie 1), bevordert procedurele integriteit 2), zorgt voor dynamisering van het beleid, en genereert meer innovatiekracht in een samenleving;
-
participatie van alle groepen overbrugt de kloof tussen instellingen, sectoren, onderzoeks- en beleidsgebieden; en tussen het beleid en de praktijk. Het verschaft relevante informatie; genereert consensus; voorkomt en vermindert conflicten 3);
-
doordat de verschillende groepen en sectoren hun sociale, economische en ecologische deelurgenties koppelen, wordt het aantal handelingsperspectieven vergroot. Dit vergroot de kans dat er praktisch toepasbare kosteneffectieve maatregelen uit voortkomen die geen ongewenste neveneffecten veroorzaken en bestaande problemen bij de bron aanpakken 4);
-
de hoge mate van maatschappelijke participatie die met deze benadering gepaard gaat, verhoogt de toepasbaarheid en acceptatie van maatregelen en verbreedt het draagvlak voor beleid.
De menselijke factor speelt in de integrale benadering een belangrijke rol. Opdat mensen uit verschillende disciplines, instellingen en sectoren, zo ver komen dat men bereid is elkaar aan te vullen en een collectief leerproces ontstaat, is een hoge mate van wederzijds vertrouwen vereist. Vertrouwen is ook nodig voor vermindering van het gevoel van onzekerheid over de onvermijdbare veranderingen van deze aanpak voor de dagelijkse routine. Het elimineert de (ongegronde) vrees voor verlies van groeps, vak- en sectoridentiteit. Wegens een breed gebrek aan vertrouwen in instellingen en organisaties, vraagt de menselijke factor om speciale aandacht.
1) Keil F 2008 Precautionary and Integrated Risk Management for Pharmaceuticals in the Water Cycle, KNAPPE, International Conference, 19-20.02.2008.
2) Sadler B and R Verheem 1996 Strategic Environmental Assessment: Status, Challenges and Future Directions. Ministry of Housing, Spatial Planning and the Environment (VROM), The Netherlands (book).
3) Pahl-Wostl et al 2008 The importance of social learning and culture for sustainable water management, Ecological Economics 64(3)484-495.
4) Mostert E. et al 2008 Social learning: the key to integrated water resources management? Water Internat. 33(3)1–14.